Phạt penalty là một trong những hình thức phạt cao nhất trong bóng đá. Vậy penalty là gì? Khi nào phải phạt penalty? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu qua bài viết này nhé!
Penalty là gì?
Penalty hay còn gọi là đá phạt 11 mét hay phạt đền, là một kiểu đá phạt trong bóng đá, vị trí của quả đá phạt này là 11 mét tính từ khung thành và thủ môn của đội bị phạt. Đây là cú đá chỉ có sự tham gia của 1 cầu thủ đội tấn công (người sút phạt đền) và thủ môn đội phòng ngự. Hầu hết các quả penalty đều được biến thành bàn thắng ngay cả khi thủ môn có đẳng cấp quốc tế. Điều này có nghĩa rằng phạt đền mang tính chất quyết định, đặc biệt trong các trận đấu có tỉ số thấp. Đá trượt phạt đền thường ảnh hưởng nặng tới tâm lý cầu thủ vì đã bỏ lỡ 1 cơ hội dễ dàng để ghi bàn.
Trên các phương tiện truyền thông hiện nay, chúng ta thường thấy mọi người hay dùng penalty để nói về cả các loạt sút luân lưu bởi cả hai phương thức này đều thực hiện trên chấm phạt đền 11m. Nhưng về bản chất thì đây là hai phương thức thì đấu khác hẳn nhau trong bóng đá mà chúng ta không nên nhầm lẫn.
Loạt sút luân lưu (tên chính thức là loạt sút từ chấm phạt đền, tiếng Anh: kicks from the penalty mark) hay luân lưu 11 mét là một phương thức quyết định đội thắng trong một trận thi đấu bóng đá không thể có kết quả hòa, được thực hiện khi hai đội hòa nhau sau thời gian thi đấu chính thức và cả hiệp phụ (nếu có). Loạt sút luân lưu thường có khoảng 5 lượt và sẽ kết thúc ngay khi một đội đã dẫn trước với khoảng cách quá lớn để đối thủ có thể vượt qua. Nếu tỉ số luân lưu sau năm lượt sút đầu vẫn cân bằng, loạt sút luân lưu sẽ bước vào giai đoạn bàn thắng vàng.
Như vậy, chúng ta cần hiểu rõ, penalty là một một kiểu đá phạt trong bóng đá được thực hiện trên chấm 11m, còn loạt sút luân lưu là hình thức thi đấu để quyết định thắng thua trên chấm 11m.
Khi nào phải đá penalty?
Khá nhiều người xem bóng đá hiện nay vẫn còn mơ hồ không biết khi nào thì phải tiến hành đá penalty. Theo Luật Bóng đá hiện hành, trọng tài sẽ thổi phạt đền khi cầu thủ của đội phòng ngự phạm lỗi với cầu thủ của đội tấn công hoặc để bóng chạm tay trong vòng cấm (cần lưu ý vị trí này là vị trí lỗi xảy ra chứ không phải vị trí quả bóng dừng lại). Trọng tài sẽ ra hiệu đá phạt đền bằng cách thổi còi và chỉ tay vào dấu chấm phạt đền và đặt bóng vào chấm phạt đền.
Ngoài ra, tình huống phạt đền cũng có thể xảy ra trong 2 tình huống đặc biệt khác là: Lỗi được thực hiện ngoài vòng cấm nhưng trọng tài nhận định sai lầm, hoặc trong vòng cấm nhưng cầu thủ tấn công đánh lừa được trọng tài là có lỗi xảy ra trong khi sự thật lại không có. Mặc dù những tình huống trên không phải là tinh thần hay nguyên tắc của bóng đá nhưng quyết định của trọng tài đưa ra đã theo Luật Bóng đá và kết quả sẽ không thể bị thay đổi về sau. Nhiều cầu thủ lợi dụng điều này đã cố gắng tìm đủ mọi cách đánh lừa người cầm còi và vì vậy trong lịch sử bóng đá, có không ít các tình huống phạt penalty đã gây nên nhiều cuộc tranh luận của báo giới và các cổ động viên.
Cách đá penalty
Khi thực hiện đá penalty, cầu thủ có thể thực hiện theo cách thông thường hoặc phối hợp với đồng đội.
Cách đá penalty thông thường
Quả bóng sẽ được đặt tại điểm cách khung thành 11m, điểm này cách đều 2 cột dọc. Tất cả cầu thủ (trừ thủ môn và cầu thủ đá phạt của đội đối diện) phải đứng cách chấm phạt đền tối thiểu 9,15m. Cầu thủ thực hiện có thể là mọi cầu thủ trong đội bóng được hưởng quả phạt chứ không chỉ riêng cầu thủ bị phạm lỗi và phải được trọng tài xác nhận. Thủ môn phải giữ vị trí giữa 2 cọc khung thành trên vạch vôi, quay mặt vào trái bóng cho tới khi trái bóng được đá và chỉ có thể di chuyển theo chiều ngang. Theo Luật Bóng đá hiện nay, nếu thủ môn di chuyển về phía trước trước khi bóng được đá, cú đá sẽ được thực hiện lại nếu bàn thắng chưa được ghi.
Một quả phạt đền sẽ được thực hiện sau tiếng còi của trọng tài và được tính thành bàn thắng khi quả bóng lăn qua vạch vôi trước khung thành. Bóng nhập cuộc khi được đá và di chuyển, tại thời điểm này, các cầu thủ khác có thể nhập vòng cấm và tiếp tục chơi như bình thường.
Hầu hết các trường hợp đá penalty, sau khi thực hiện cú đá phạt thì bàn thắng đã được ghi, bóng đã đi hết đường biên ngang hoặc thủ môn đã khống chế được bóng. Tuy nhiên, cũng có trường hợp bóng được thủ môn đẩy ra hoặc bật xà ngang, cột dọc; các cầu thủ khác có thể tham gia vào để ghi bàn nhưng nếu điều này xảy ra, bàn thắng tiếp theo nếu có sẽ không được tính là đá phạt đền, mặc dù có thể được ghi từ quả bóng bị bật ra.
Đá penalty là một hình thức đá phạt tự do trực tiếp, nghĩa là bàn thắng có thể được ghi trực tiếp từ cú đá phạt. Nếu bàn thắng không được ghi, trận đấu sẽ tiếp tục như bình thường. Cũng như các cú đá tự do khác, người đá phạt không được chạm bóng lần thứ 2 nếu bóng chưa chạm 1 cầu thủ khác ngay cả khi bóng nảy ra từ cọc hoặc xà. Tuy nhiên, đá penalty khác đá tự do ở chỗ nếu có các nhân tố bên ngoài tác động, cú đá sẽ được thực hiện lại thay vì như bình thường là trọng tài tung bóng.
Đá penalty phối hợp
Ngoài cách thực hiện đá penalty thông thường thì hai cầu thủ cũng có thể phối hợp để thực hiện đá phạt đền, theo đó cầu thủ thứ nhất thay vì đá thẳng vào khung thành chỉ đẩy nhẹ bóng về phía trước và cầu thủ thứ 2 có thể chạy vào đá tiếp để ghi bàn. Giống các cầu thủ khác, cầu thủ thứ 2 vẫn phải đứng cách khung thành 9,15m. Chiến thuật này phụ thuộc vào yếu tố ngạc nhiên để cầu thủ thứ 2 có thể đá được bóng trước các cầu thủ của đội phòng ngự.
Đá penalty phối hợp được ghi nhận lần đầu tiên được thực hiện bởi Jimmy McIlroy và Danny Blanchflower của đội Northern Ireland đấu với Bồ Đào Nha vào ngày 1 tháng Năm năm 1957. Một lần khác thực hiện bởi Rik Coppens và André Piters trong trận vòng loại Worldcup giữa Bỉ và Iceland ngày 5 tháng Sáu năm 1957. Một lần thử khác thực hiện bởi Mike Trebilcock và John Newman, chơi cho đội Plymouth Argyle năm 1964. Sau nữa, Johan Cruyff thực hiện pha tương tự với người đồng đội Jesper Olsen của đội bóng Ajax năm 1982.
Lỗi đá phạt đền
Trong quá trình thực hiện quả đá phạt đền, nếu cầu thủ hai đội vi phạm một trong những lỗi dưới đây sẽ bị tính là vi phạm lỗi đá phạt đền:
- Lỗi của đội phòng ngự, trước khi quả đá được thực hiện, nếu bàn thắng được ghi, bàn thắng được công nhận, nếu không, đá lại.
- Lỗi của đội thực hiện đá phạt đền, nếu bàn thắng được ghi, đá lại, nếu không đội tấn công sẽ bị phạt gián tiếp tại địa điểm phạm lỗi.
- Cả hai cùng có lỗi, đá lại.
- Nếu cầu thủ thực hiện đá phạt đền chạm bóng lần hai khi chưa có cầu thủ nào khác chạm bóng (kể cả khi bóng nảy ra từ cọc/xà và không chạm thủ môn) sẽ bị phạt gián tiếp tại địa điểm có lỗi (Theo luật số 8 trong Luật Bóng đá)
Trọng tài có thể phạt thẻ vàng đối với các cầu thủ vi phạm luật đá phạt đền như cố tình xâm nhập vòng cấm nhiều lần. Tuy vậy, trên thực tế, hầu hết các vi phạm đá phạt đền không bị phạt thẻ.
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu thêm về đá penalty cũng như phân biệt được thế nào là đá penalty và thế nào là loạt sút luân lưu.
